باحث مطرح شده در این جلسه:
- حجیت خبر واحد
- حجیت ظن مطلق
- دلیل انسداد
- نکاتی درباره دلیل انسداد
حجیت ظن مطلق
دلیل انسداد
نکاتی درباره دلیل انسداد
۱- آیا نتیجه دلیل انسداد این است که هر ظنی حجت است یا ظنهای خاصی حجت هستند؟
۲- ظن در همهجا حجت است یا در موارد خاص؟
۳- همه مراتب ظن حجت است یا مرتبه خاصی از ظن حجت است؟
برخی در کتاب خود نوشتهاند حتی اگر کلاغی پرید و ظن پیدا شد، بنابر دلیل انسداد، حجت است. آیا این مطلب درست است یا طریقهای خاصی مراد است؟
آیا ظنی که از راه روایات به دست آمد با ظنی که از راه قیاس ابوحنیفه به دست آمد، یکی هستند؟ یا ظنی که از کتاب کافی به دست آمده است با ظنی که از کتاب بخاری به دست آمده است، یکی هستند؟ یا ظنی که از حدیث ضعیف و مرسل به پدید آمده است با ظنی که از حدیث مسند و صحیح پیدا شده است، یکی هستند؟
بنابر فرض صحت دلیل انسداد اگر کتاب کسی را خواندیم و ظن یافتیم که کافر و مهدور الدم است، آیا میتوان او را کشت؟ یا در مواردی مثل قتل نفس یا عرض یا اموال مردم بنا بر احتیاط است و نمیتوان به ظن عمل کرد؟ بله در پاکی و نجسی، ظن حجت است اما در آبروی مردم ظن کافی نیست.
۵۱ درصد ظن است و ۹۹ درصد هم ظن است. آیا اینها یکی هستند؟
اگر دلیل انسداد را صحیح دانستیم و نتیجه دلیل انسداد، حجیت ظن است؛ یک مقدمه این است که علم اجمالی به وجود تکالیف داریم و علم اجمالی دلیل لبی است و باید به قدر متیقن از آن اکتفا کرد و بلکه دلیل انسداد، دلیل عقلی است و باید قدر متیقن اخذ شود و حداقل را گرفت. ظن به دست آمده از سنت، آن هم سنت صحیح، بلکه سنت صحیح شیعه حجت است.
مقدمه دیگر انسداد این است که نمیتوان همهجا سراغ برائت رفت به دلیل اجماع و اجماع دلیل لبی است و باید قدر متیقن را گرفت.
مقدمه دیگر عدم ترجیح مرجوح بر راجح است که دلیل عقلی و لبی بوده و باید به قدر متیقن از آن اکتفا کرد.
تمام مقدمات دلیل انسداد یا عقلی هستند یا اجماعی یا ضروری دین و همه اینها دلیل لبی هستند لذا باید به قدر متیقن رجوع کرد و قدر متیقن آن است که بالاترین مرتبه ظن و در موارد غیر فروج و دماء و اعراض و از راه کتاب و سنت حجت است.