مباحث مطرح شده در این جلسه:
فرق بین تزاحم و تعارض
مرجحات باب تعارض
مرجحات باب تزاحم

فرق بین تزاحم و تعارض
باب تزاحم مربوط به این است که مکلف در مقام امتثال قدرت بر جمع ندارد، یعنی دو دستور داریم و این دو دستور باهم تمانع دارند اما نه به خاطر تکلیف بودن بلکه به خاطر اینکه مکلف قدرت ندارد. ولی اگر دو تکلیف قابل‌جمع نیستند به خاطر جعل یا به خاطر مقام اثبات نه به خاطر امتثال، تعارض است. به‌عبارت‌دیگر باب تزاحم این است که دو تکلیف داریم ولی این مکلف نمی‌تواند انجام بدهد شاید مکلف دیگری بتواند، مثلاً دو نفر در حال غرق شدن هستند ولی من نمی‌توانم هر دو را نجات بدهم اما شاید نجات‌غریق بتواند هر دو را نجات بدهد. اگر برای تمام مکلفین قابل‌جمع نباشد باب تعارض است.

مرجحات باب تعارض
در تعارض می‌گوییم هرگاه دو حدیث متعارض شد اصل اولی تساقط است، اصل ثانوی هم تخییر است. (البته اختلافی است). مرجحات باب تعارض هم مشخص است که عبارت‌اند از موافقت با قرآن، مخالفت با اهل سنت، مشهور بودن و… یا مرجحات صفات راوی مانند اعدل بودن، افقه بودن، اورع بودن و… این هم جای بحث است که ابتدا باید سراغ مرجحات برویم و اگر مرجحات نبود بگوییم ساقط یا اینکه ابتدا ساقط است بعد اصل ثانوی مرجحات است. البته احتمال دارد کسی بگوید مرجح یعنی مطلق مرجح است و مرجحات دیگری که در هیچ روایتی هم نیامده است مثلاً راوی یک حدیث اضبط است و راوی دیگری ضابط است.

مرجحات باب تزاحم
اما در باب تزاحم اصل اولی تخییر است. وقتی دو نفر در حال غرق شدن هستند و مکلف قدرت بر نجات هر دو ندارد اصل اولی این است که مخیر است. اصل ثانوی هم این است که سراغ مرجحات برویم و مرجحات در باب تزاحم عبارت است از اهم و مهم بودن. یا اینکه ببینیم کدام مضیق است و کدام موسع و مضیق بر موسع مقدم است. یا اینکه ببینیم کدام مطلق است و کدام مقید و مطلق بر مقید مقدم است. یا اینکه ببینیم کدام بدل دارد و کدام بدل ندارد و هرکدام که بدل ندارد بر آن‌یک که بدل دارد مقدم است. یا اینکه بگوییم یکی از مرجحات تقدم و تأخر زمانی است و حکمی که زمانا مقدم است بر دیگری، اهم است و دیگری مهم است. یا اینکه بگوییم هر حکمی که مقید بر قدرت شرعی نباشد مقدم و اهم است و هر حکمی که مقید بر قدرت شرعی است مؤخر و مهم است.