مباحث مطرح شده در این جلسه:
- دلایل اصل برائت
- روایات
- حدیث رفع
- سند حدیث
- بررسی احمد بن محمد بن یحیی
اصالة البرائة
دلایل اصل برائت
روایات
حدیث رفع
محمّد بن علی بن الحسین فی (التوحید) و (الخصال) عن أحمد بن محمّد بن یحیی، عن سعد بن عبدﷲ، عن یعقوب بن یزید، عن حماد بن عیسی، عن حریز بن عبدﷲ، عن أبی عبدﷲ (علیه السلام) قال: قال رسول ﷲ (صلّی ﷲ علیه وآله): رفع عن أُمّتی تسعة أشیاء: الخطأ، والنسیان، وما أُکرهوا علیه، وما لا یعلمون، وما لا یطیقون، وما اضطروا إلیه، والحسد، والطیرة، والتفکر فی الوسوسة فی الخلوة ما لم ینطقوا بشفة. (وسائل الشیعه ج ۱۵ ص ۳۶۹ باب ۵۶ ابواب جهاد النفس ح ۱)
سند حدیث
بررسی احمد بن محمد بن یحیی
آیتﷲ خویی در مصباح الاصول فرموده است این حدیث صحیحه است. شیخ انصاری هم فرموده است این حدیث صحیحه است. ولی طبق معجم رجال آیتﷲ خویی این سند ضعیف است.
مشکل حدیث این است که احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی، توثیق ندارد. خودش استاد صدوق است و پدرش استاد کلینی است.
اولین راهی که آیتﷲ خویی فرموده است احمد بن محمد بن یحیی توثیق میشود، این است که او از مشایخ الاجازه است و شیخ الاجازه بودن از توثیقات عامه است. سپس آیتﷲ خویی نقد کرده است که این کلام درست نیست و اجازه شیخ موجب وثاقت او نمیشود. مثلاً آیتﷲ مرعشی نجفی اجازات فراوانی از اهل سنت داشت ولی این باعث وثاقت و عدالت این افراد نمیشود. این رسم در حوزه بوده و هست که از دیگران اجازه نقل روایت میگیرند ولی این موجب وثاقت کسی نمیشود. اجازه فقط سند را درست میکند نه آنکه سند را تصحیح کند.
ولیکن این کلام پاسخ داده میشود که مشایخ اجازه نقد داد بلکه عنوان خاصی برای برخی افراد خاص است. مثلاً صفوان بن یحیی یا احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی یا یونس بن عبدالرحمان، مشایخ الاجازه بودهاند و این افراد در اعلا درجه وثاقت هستند. در این صورت شیخ الاجازه دلیل بر وثاقت میشود. اگر احمد بن محمد بن یحیی از مشایخ اجازه باشد در اعلا درجه وثاقت خواهد بود.