مباحث مطرح شده در این جلسه:
- حجیت خبر واحد
- حجیت اخبار مع الواسطه
- اشکالات و پاسخهای امام خمینی(ره)
- پاسخ استاد به امام خمینی(ره)
حجیت خبر واحد
اشکال اخبار مع الواسطه
اشکال روایات مع الواسطه، توسط شیخ انصاری در رسائل مطرح‌شده ولی مراد شیخ روشن نیست.
اشکالات و پاسخهای امام خمینی(ره)
آیا اخبار مع الواسطه حجت هستند؟
اشکالی نقل شد و جواب‌های آیتﷲ خویی هم ذکر شد.
امام خمینی می‌فرماید: احتمال دارد کسی بگوید ادله حجیت خبر واحد شامل روایاتی که داریم نمی‌شود به دو دلیل:
۱- ادله حجیت خبر واحد، خبری را حجت می‌داند که بالوجدان خبر باشد ولی اگر خبری تعبدا خبر بود مثل همه روایاتی که داریم، اصلاً ادله حجیت خبر واحد شامل این روایات نمی‌شود. خبر وجدانی این است که کسی از دیگری چیزی بشنود؛ خبر کلینی و صدوق، خبر وجدانی است اما خبری که کلینی می‌گوید از علی بن ابراهیم شنیدم یا شیخ می‌گوید از مفید شنیدم و مفید می‌گوید از صفار شنیدم، خبر تعبدی است. آنچه وجدانا و واقعا خبر است، خبر مشایخ ثلاثه است اما اخبار آن‌ها از دیگران، خبر تعبدی است و ادله حجیت خبر واحد، خبر وجدانی را می‌گویند.
۲- ادله حجیت خبر واحد شامل روایات نمی‌شوند چون اطلاق ادله حجیت خبر واحد، به خبر بلا واسطه انصراف دارد و از خبر مع الواسطه انصراف دارد. اگر سراغ سایر ادله حجیت خبر واحد مثل سیره عقلا برویم، سیره عقلا عمل به خبر بلا واسطه است. وقتی واسطه در خبر وجود داشت، ادله حجیت خبر واحد از این خبر انصراف دارد.
امام خمینی(ره) پاسخ می‌دهد:
۱- ظاهر ادله حجیت خبر واحد این است که فرقی بین خبر وجدانی و خبر تعبدی نیست و هر دو را شامل می‌شود.
۲- سیره عقلا بر این است که به خبر باواسطه مثل خبر بلا واسطه عمل می‌کنند.
اشکال استاد به امام خمینی
اشکال را باید این‌گونه جواب داد: روایاتی داریم به نام اخبار علاجیه مثل روایت زراره و مرفوعه ابی خدیجه. وقتی از امام هشتم علیه‌السلام سؤال می‌کنند که با احادیث متعارض چه کنیم؟ زمان امام رضا علیه‌السلام اخباری که از ائمه قبل نقل شده است، احادیث مع الواسطه است. اینکه امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید هر وقت حدیث متعارض بود چه کنید، حدیث مع الواسطه را می‌فرماید. اگر احادیث مع الواسطه حجت نبود، امام رضا علیه‌السلام باید می‌فرمود احادیث پیامبر و امیرالمؤمنین علیه‌السلام مع الواسطه است و حجت نیست. امام رضا علیه‌السلام مسلم گرفته است که احادیث مع الواسطه حجت هستند.
اینکه امام خمینی فرمود ظاهر ادله حجیت خبر واحد، شامل خبر وجدانی و تعبدی یا باواسطه و مع الواسطه می‌شود، جواب اشکال نمی‌شود؛ چون بحث ما در آیه نبأ است و آیه نبأ در خبر وجدانی و خبر تعبدی ظهور ندارد بلکه اطلاق آیه، خبر وجدانی و خبر تعبدی را شامل می‌شود و اطلاق در صورتی است که مقدمات حکمت تام باشد و آخوند خراسانی فرموده است یکی از مقدمات حکمت این است که د مقام تخاطب قدر متیقن نباشد و در ما نحن فیه قدر متیقن آیه نبأ، خبر وجدانی است و شامل خبر تعبدی نمی‌شود و قدر متیقن آیه شریفه خبر بلا واسطه است و اطلاق ندارد که شامل خبر باواسطه بشود. البته امام خمینی توضیحاتی دارد که نقد کلام آقا ضیاء و آیتﷲ خویی است.