مقـدمـه : بحث در این بود که در موارد شک در مقدمه واجب، سراغ کدام اصل عملی برویم. آیا می¬توانیم بگوییم اصل آنست که مقدمه واجب، واجب نباشد؟
نظر آیتﷲ بروجردی در مسئله : آیتﷲ بروجردی در کتاب نهایه الاصول، بحث مفصلی مطرح نموده است. ایشان فرموده است، بحث وجوب مقدمه، بنابر وجود تلازم بین وجوب مقدمه و وجوب ذی المقدمه، باید گفت وجوب مقدمه منفک از وجوب ذی المقدمه نمی¬شود. بین مقدمه و ذی المقدمه تلازم است. یعین اگر ما اصل جاری کنیم و بگوییم مقدمه¬ی واجب، واجب نیست؛ نتیجه¬اش این می¬شود که ذی المقدمه واجب است ولی مقدمه واجب نیست. که در این صورت بین دو شیئ متلازم، انفکاک حاصل شده است.
پاسخ استاد عابدی به آیتﷲ بروجردی : پاسخ مرحوم آیتﷲ بروجردی اینست که بحث ما در مورد اصول عملیه است و در مورد امارات نیست. یعنی الان بحث ما در مورد این نیست که مقدمه واجب، واجب است یا نه، بلکه محل بحث اینست که اگر در وجوب مقدمه¬ای شک کردیم، استصحاب و اصل عملی جاری می¬شود یا خیر؟ یعنی می¬خواهیم بدانیم اصل عملی جاری می¬شود یا خیر؟
نتیجه این که اصل عملی در موارد شک در وجوب ذی المقدمه جاری می¬شود.
ذکر چند مطلب : دو مطلب را بیان نماییم، یک مطلب این که مباحثی که می¬گوید مقدمه واجب، واجب است یا خیر، بحث وجوب شرعی است. زیرا عقل می¬گوید این وجوب وجود دارد اما سوال اینست که آیا عقل هم می¬گوید شرعا مقدمه واجب است یا خیر؟ به این وجوب شرعی، وجوب تبعی و یا وجوب ظلی یا وجوب ترشحی گفته می¬شود.
مرحوم میرزای قمی وقتی خواسته بفرماید این وجوبِ مقدمه را بگوید وجوب تبعی است، تبعی را این گونه معنا نموده که تبعی گاهی وجوبی است که در مقام اثبات و در مقام دلالت لفظ تبعی است. سپس این مثال را ذکر نموده که قرآن دلالت دارد بر این که اقل حمل شش ماه است. سپس فرموده پس قرآن دلالت دارد اقل حمل شش ماه است اما این دلالت تبعی است و این که می¬گوییم وجوب مقدمه تبعی است از این سنخ است. یعنی وجوب مقدمه که می¬گوییم تبعی است، از دلیل وجوب ذی المقدمه استفاده می¬شود.
جواب فرمایش ایشان اینست که بحث اصلا در مقام دلالت الفاظ نیست بلکه کلام در باب غیرمستقلات عقلیه است و ارتباطی با الفاظ ندارد.
