مقـدمـه: کلام در باب وجوب نماز جمعه بود. در جلسات قبل ادله و آیات و روایات را بحث نمودیم و در نتیجه هم متوقف شدیم و نمی¬توانیم در مورد نماز جمعه در زمان غیبت حکم کنیم. اما به سبک دیگری روایات را بررسی می¬نماییم.
دسته بندی روایات: آیتﷲ خوئی در هنگام بررسی روایات مسائل، آن روایات را دسته بندی می¬کند و جداگانه بررسی می¬کند. روایات مربوط به نماز جمعه شش طایفه است. یک طایفه می¬فرماید نماز جمعه واجب است و هیچ قید و شرطی نمی¬آورد. این روایات خیلی هم زیاد هستند. مانند روایت ۱ و ۳ و ۶ و ۱۶ و ۱۷ و ۲۲ و ۲۳ و ۲۴ و ۲۸ از باب یک.
یک طایفه روایاتی است که می¬فرماید نماز جمعه بر زن¬ها واجب نیست که مفهومش اینست که بر مردان واجب اشت. مانند روایات ۴ و ۵ باب یک.
یک طایفه روایاتی است که می¬فرماید هر کس فاصله¬اش از دو فرسخ بیشتر است نماز جمعه بر او واجب نیست که مفهومش اینست کمتر از دو فرسخ واجب است.
یک طایفه روایاتی است که می¬فرماید اگر امام معصوم حضور داشت نماز جمعه واجب است و مفهومش اینست اگر امام غایب بود نماز جمعه واجب نیست مانند روایات ۸ و ۱۲ باب یک.
یک طایفه روایتی است که می¬فرماید هر امامی بود چه شیعه یا سنی، نماز جمعه واجب است و در غیر این صورت واجب نیست. مانند روایات ۴ و ۹ و ۱۱ از باب دو و روایات ۳ و ۴ باب سه.
یک طایفه روایاتی است که می¬گوید امام معصوم ع شرط نیست.
بررسی روایات: تعداد روایات هم معمولا خیلی زیاد است و البته تعدادی هم ضعیف است اما نظر به تعداد زیاد روایات، نیازی به بررسی سندی نیست. چون روایات مستفیض است.
این روایات را می¬توان این گونه جمع نمود که بگوییم روایات دسته اول می¬خواهد بگوید نماز جمعه واجب است اما از جهت شرایط و زمان وجوب، در مقام بیان نیست.
روایاتی هم که می¬گوید نماز جمعه بر زنان وجب نیست، در مقام بیان این نیست که نماز جمعه با چه شرایطی بر مردان واجب است. پس این دسته با دسته اول منافاتی ندارد.
روایاتی هم که می¬فرماید بر بیش از دو فرسخ واجب نیست اما این روایات هم در مقام بیان شرایط ساکت است و این دسته هم با قبلی تنافی ندارد و هر سه دسته در مقام بیان اصل وجوب هستند.
دسته بعدی روایات می¬فرماید وقتی امام عادل باشد نماز جمعه واجب است. این دسته، همه دسته های قبل را قید می¬زند و تخصیص می¬زند و شرط وجوب را حضور امام معصوم ع می¬داند و اگر امام یا نایب او نبود نماز جمعه واجب نیست.
دسته بعدی روایات می¬فرماید اصلا امام معصوم شرط نیست و هر کس می¬تواند نماز جمعه بخواند، باید نماز اقامه شود. این روایات هم تعارضی ندارد زیرا معنای روایات اینست که شرط وجوب نماز جمعه امام معصوم و نایب امام است و این روایات می¬خواهد بگوید ائمه ع به شیعیان اذن داده¬اند بخوانید. یعنی شرط نماز جمعه حضور امام ع یا اذن امام ع است و امام الان به شیعیان اجازه داده است. پس این روایات هم منافاتی ندارد.
دسته دیگر هم می¬فرمود مطلق امام اعم از شیعه و سنی که باشد باید نماز جمعه خواند. این دسته را چند صورت می¬توان توجیه نمود. یکی این که گفته شود نماز را جایی می¬توان خواند که حد خدا جاری شود. حد را هم معمولا امام یا نایب امام می¬تواند اجرا کند. اگر روایات در جایی بفرماید نماز جمعه بخوانید که اهل سنت آن جا حد جاری می¬کنند، این از باب تقیه است.
با این دسته بندی می¬توان تعارض روایات را حل نمود که روایات در زمان حضور با بسط ید امام واجب عینی است و در زمان غیبت هم ائمه اذن داده¬اند که می¬توانید نماز جمعه را بخوانید. نه این که واجب باشد.
