مقـدمـه : یک مسئله دیگر در باب صلاه جمعه اینست که در کتاب شرایع آمده است اگر موقع ظهر شرایط نماز جمعه فراهم نبود، ولی امید این وجود داشت این شرایط فراهم شود. در اینجا آیا شخص می¬تواند نماز ظهرش را بخواند؟ فرموده است می¬تواند فورا می¬تواند نماز ظهرش را بخواند. اگر هم بعد معلوم شد اصلا شرایط جمعه نبوده، نماز ظهرش صحیح است. اما اگر بعد فهمید نماز جمعه بوده اما این شخص نرفته است چون خیال می¬کرده شرایط نیست، این نماز ظهر باطل است و باید مجدد نمازش را بخواند.
بررسی مسئله : کسانی که میبیند الان شرایط جمعه نیست اما شاید فراهم شود. احتمال هم می¬دهد شرایط هم فراهم باشد، آیا می¬تواند نماز ظهر بخواند یا نه؟
اگر کسی قائل به جواز ظهر باشد، دلیلش اینست که شخص شک دارد شرایط جمعه فراهم هست یا خیر، اصل عدمش است. اما کسی که می¬گوید نماز ظهر را جایز نیست بخواند، دلیلش اینست که این وقت اختصاص به جمعه دارد و شارع نمی¬تواند دو چیز را در عرض هم به صورت همزمان واجب کند. الان که نماز جمعه را واجب کرده یعنی نماز ظهر واجب نیست، پس نمی¬تواند ظهر بخواند.
به بیان دیگر کسی که می¬داند جمعه واجب است ولی نمی¬داند شرایط فراهم است یا خیر و بخواهد نماز ظهر بخواند، قصد قربت از او متمشی نمی¬شود.
نظر استاد عابدی در مسئله : اما تصور من اینست که بگوییم نماز ظهری که می¬خواند صحیح است. زیرا نماز ظهر برای جایی است که تمکن از جمعه نداشته باشد. کسی که شک دارد شرایط موجود است یا خیر، تمکن از جمعه ندارد. پس نماز ظهر صحیح است.
حال اگر نماز ظهر را خواند و بعد فهمید شرایط جمعه فراهم نبوده، در این صورت نمازش صحیح بوده است. اگر هم بعد فهمید جمعه دایر بوده است، طبق نظر ما که نمازها با هم فرق نمی¬کند، این که شخص فرد چهار رکعتی را انجام داده باطل نیست. زیرا شارع کلی طبیعی نماز را می¬خواند و شما ضمن این فرد ایجاد کرده¬اید گرچه شارع ضمن آن فرد خواسته است اما چون کلی صلاه ایجاد شده و غرض حاصل شده است ایرادی ندارد. اما طبق نظر دیگر که نمازها وجود متفاوت دارند، نماز ظهر باطل است.
نظر صاحب جواهر و نقد استاد عابدی : مرحوم صاحب جواهر فرموده است اگر کسی در شرایط جمعه شک کرد و نماز ظهر را خواند و بعد فهمید جمعه منعقد شده است، در این صورت نماز ظهرش صحیح نیست. زیرا قصد قربت ندارد.
ولی به نظر ما (استاد عابدی) قصد قربت ملاک نیست. زیرا در کسی که مسئله بلد نیست، قصد قربت از او متمشی می¬شود. نباید بحث را روی این ببریم که شخص قصد قربت دارد یا ندارد.
چیزی که در اینجا باید بحث کنیم اینست که حدیث لا تعاد فرموده است در چه صورتی نماز باطل است و در چه صورتی باطل نیست. کسی که اول ظهر نماز ظهر خواند در حالی که باید جمعه می¬خواند، شاید کسی بگوید حدیث لا تعاد اینجا را نمی¬گیرد و این شخص همه شرایط را داشته است. بنابراین حدیث لا تعاد دلالت بر این که نماز ظهر صحیح است و اعاده ندارد. مگر این که گفته شود حدیث لا تعاد برای جایی است که سهواً چیزی در نماز کم و زیاد شود. اما اگر کسی چیزی را عمدا در نماز کم و زیاد کند، باطل می¬شود و حدیث لا تعاد شامل او نمی¬شود.
