مقـدمـه : بحث در معنای لاضرر بود. شیخ لاضرر را نفی حکم ضرر می¬دانست، آخوند آن را به معنای نفی موضوع می¬دانست و امام خمینی آن را حکم سلطانی می¬دانست.
شئون سه گانه پیامبر خدا صلی ﷲ علیه و اله : امام خمینی می¬فرماید پیامبر اکرم سه شأن و مقام دارد. گاهی ایشان مبلغ احکام خداوند است، در این جا پیامبر اکرم مطلقاً چیزی را از خود نمی¬گوید. که این همان جنبه نبوت ایشان است.
گاهی پیامبر اکرم در مقام قضاء است و فصل خصومت می¬کند. ایشان در مقام بیان حکم الهی نیست، بلکه حکم خداوند را بر مصادیق تطبیق می-دهد.
مقام دیگر هم اینست که پیامبر اکرم حاکم یا سیاستمدار جامعه است و خود ایشان دستور می¬دهد و این گونه نیست که دستور خداوند را بدهد. مثلا خداوند می¬فرماید به جمگ بروید اما این پیامبر اکرم است که می¬فرماید صبح حرکت کنید یا شب حرکت کنید یا …
نظر امام خمینی در معنای مسئله : امام خمینی می¬فرماید معنایی که شیخ انصاری فرمود درست نیست و خلاف ظاهر و فصاحت کلام است که چیزی را حذف کنیم و فعل را به چیزی غیر از قائل خود نسبت دهیم. نظر آخوند را هم نمی¬پذیریم که کسی مسبب را اراده کرده و سبب را بیان کند. اراده کرده باشد بگوید آثار ضرر نیست و گفته باشد خود ضرر نیست. زیرا وقتی می¬گوید لاضرر و نفی حکم به لسان نفی موضوع نموده باشد. اشکال کلام مرحوم آخوند اینست که ما در شرع جایی نداریم که حکم شرعی روی ضرر رفته باشد. مثلا بگوید ضرر واجب است یا ضرر حرام است یا ضرر این حکم را دارد و بعد روایت بگوید لا ضرر. معمولا در شارع، ضرر از اطلاق احکام استفاده می¬شود. مثلا شارع بگوید همیشه وضو واجب است، این ضرر است. در اینجا ضرر نه از وضو و نه از وجوب استفاده نمی¬شود، بلکه از همیشه استفاده می¬شود.
اشکال اینست که آخوند فرموده ضرر نیست و مرادش هم اینست که سبب ضرر که حکم باشد وجود ندارد. اشکال امام خمینی هم اینست که هیچ جا در شرع، حکم روی ضرر نرفته است. بلکه احکام روی عناوین رفته است و اطلاق آن سبب ضرر است. ما باید روایت را حقیقی معنا کنیم. پیامبر در حقیقت می¬فرماید کسی در حکومت من نباید به دیگری ضرر بزند. سپس امام خمینی شاهدی هم می¬آورد که هر جا در منابع آمده است قَضا رسولُ ﷲ، حَکَمَ رسولُ ﷲ و اَمَرَ رسولُ ﷲ آمده باشد نشان از حکومت داری حضرت است و این گونه عبارات فقط در مرد حضرت علی آمده است و جنبه سیاسی بودن شخصیت این بزرگواران را دارد و برای هیچ امام دیگری این عبارت نیامده است. در این روایت هم آمده است قضا رسول ﷲ، پس این حکم سیاسی است و پیامبر می¬فرماید من در حکومت خود ضرر نمی¬بینم چون اجازه ضرر نمی¬دهم و خودم هم حکم ضرری نمی¬کنم. پس این دستور حقیقت می¬شود و معنایش هم سیاسی و حکم حکومتی است.
