مقـدمـه
کلام درباره این بود که آیا روایت سوم زراره دلالت بر حجیت استصحاب دارد یا خیر؟
اشکال شیخ انصاری به روایت و پاسخ آن
شیخ انصاری فرموده این روایت دو اشکال دارد، یکی این که روایت، مربوط به باب شکیات نماز است و اگر هم دلالتی داشته باشد، فقط در باب شکیات نماز است و لاغیر. زیرا تمام ضمیرهای این روایت به کسی بر می¬گردد که در نماز شک دارد.
برخی به این روایت این گونه جواب داده¬اند که اختصاصی به باب شکیات ندارد زیرا عبارت لا ینقض الیقین بالشک در ابواب دیگر هم ذکر شده است.
البته به نظر ما هم حق با شیخ انصاری است زیرا وقتی به روایات دیگر رجوع کردیم یعنی این روایت دلیل نیست و همان روایت دلیل می¬شود. مگر این که بگوییم در این روایت فرمود لا یعتد بالشک ابدا، یعنی اعتنا به شک نکند هرگز. این یعنی هیچ کجای فقه به شک نباید اعتنا کرد.
اشکال دوم شیخ انصاری اینست که این روایت می¬فرماید هر کسی بین دو و چهار شک کرد یا باید دو رکعت متصل اضافه کند و یا دو رکعت منفصل اضافه کند. اگر متصل معنی کنیم طبق مذهب اهل سنت است و اگر منفصل معنی نماییم، مذهب شیعه است. اگر روایت دو رکعت متصل را بگوید، طلق مذهب اهل سنت است اما دلیل بر استصحاب می¬شود. اما اگر طبق مذهب شیعه معنی نماییم که معنای یقین این باشد که قبلا این شخص مشغول الذمه بود و نمازی گردنش بود، حال شک دارد این گونه برائت ذمه پیدا کرد یا خیر، استصحاب اشتغال ذمه می¬کند. در این جا وقتی شخص بین سه و چهار شک کرد بنا را بر چهار می¬گذارد و یک رکعت نماز احتیاط می¬خواند، که اگر نمازش را سه رکعتی خوانده بود این یک رکعت جزئی از نماز است و اگر چهار رکعتی بود این نماز مسحب بود و شخص قطعا تعداد رکعاتش از نصاب بیشتر نیست. و امام هم می¬فرماید نمازتان را با یقین بخوانید. در این صورت روایت ربطی به استصحاب ندارد زیرا این یقین در مورد احتیاط و بحث اشتغال ذمه بود. این که ما یقین کنیم نمازمان درست است و این ارتباطی با استصحاب ندارد.
نظر مرحوم آخوند در مورد روایت
آخوند در کفایه در مقام پاسخ به شیخ فرموده است این روایت فقط می¬فرماید هر کسی بین سه و چهار شک کرد باید یک رکعت دیگر بخواند اما در مورد منفصل یا متصل بودن آن یک رکعت ساکت است.
بر فرض هم که روایت مذهب اهل سنت را بگوید دو مطلب را می¬گوید یکی این که لا تنقض الیقین باشک و یکی هم این که قاعده لا تنقض الیقین بالشک را جاری می¬کند که این بخش دوم تقیه است. و این ضرری به قاعده ی اول نمی¬رساند.
