مقدمه: کلام در باب مقدمات واجب مشروط و واجب مطلق بود که آیا مقدمه¬ی واجب مشروط، واجب مشروط می¬شود یا مقدمه¬ی واجب مشروط، واجب مطلق است؟ و بیان نمودیم بین مقدمات باید فرق گذاشت. بحث به مقدمه¬ی علم رسید.
مقدمه علم: یکی از مقدمات هر عبادتی اینست که انسان احکام آن عبادت را یاد بگیرد. مثلا کسی که می¬خواهد حج برود، مناسک را بیاموزد. آیا طبق نظر شیخ باید گفت یادگیری احکام حج از الان واجب است؟ یا طبق نظر آخوند قائل شویم آموختن مناسک بعد از استطاعت واجب می¬شود؟
آیا می¬توان گفت یاد گرفتن احکام جزو مقدمه¬ی مفوته است؟ یعنی اگر این مقدمه را زودتر انجام ندهیم، واجب را در زمان خودش نمی¬توان انجام داد، مثلا کسی تا اول ذی الحجه برای گرفتن ویزا تاخیر کند، دیگر به حج نمی¬رسد.
ادله وجوب یاد گرفتن احکام خداوند: شاید هم کسی بگوید یادگرفتن احکام خداوند واجب است اما نه از این جهت مقدمه¬ی مفوته نیست و باید این دو بحث را تفکیک کرد. یک مطلب مقدمه¬ی مفوته است و یک مطلب هم این که یاد گرفتن احکام خداوند واجب است به یکی از دو دلیل ذیل:
وقتی می¬گوییم خداوند احکام را ابلاغ کرده یعنی بر ما واجب است کتاب¬ها را بخوانیم و احکام خداوند را یاد بگیریم. یا این که بگوییم مقتضای عبد بودن اینست که احکام مولا را یاد بگیریم و به آن عمل کنیم. نتیجه این که یاد گرفتن احکام خداوند واجب است.
یا به بیان دیگر این که وقتی کسی به بلوغ نرسیده است تکلیفی بر او واجب نیست، اما مراد بعضی احکام است و همه¬ی احکام نیست. یکی از احکام شرع، یادگیری احکام است اما این یادگیری باید قبل از بلوغ باشد که وقتی به بلوغ رسید بتواند وظایفش را انجام دهد.
وجوب نفسی یا غیری تعلم: این که مرحوم نائینی یا کفایه می¬فرمایند یادگیری احکام واجب غیری است، یعنی انسان باید احکام را یاد بگیرد تا عبادت کند، درست نیست. ما معتقدیم یادگیری احکام مانند خود نماز است و به جهت ترک یادگیری، مستقلا مواخذه خواهد شد و یادگیری احکام واجب نفسی است. دلیل آن هم روایتی در بحارالانوار است که انسان به سبب ترک تعلم عقاب می¬شود.
