مقدمه: در بحث طهارت بودن عبادات ثلاث، مطلب از امام خمینی را نقل می¬نماییم. بحث این بود که آیا ثواب و عقاب به معنای فعلیت است یا استحقاق؟ استحقاق عقاب را هم معنی نمودیم به این که عقاب کردن ظلم نیست و استحقاق ثواب را هم تفضل دانستیم.
نظر امام(ره) در عبادت بودن طهارات ثلاث: امام خمینی در کتاب مناهج جلد اول درباره کیفیت عقاب و ثواب اخروی فرموده است در این که ثواب یا عقاب یعنی چی، سه نظر مختلف وجود دارد. برخی گفته¬اند ثواب و عقاب به معنای تمثل ملکوتی عملاً و خُلقاً و اعتقاداً است. شیخ عباس در سفینه البحار فرموده است نماز یک تمثل ملکوتی دارد و این کاری که ما انجام می¬دهیم عکس نماز است و نماز یک صورتی دارد در عرش خداوند. امام خمینی می¬فرماید یک معنای ثواب و عقاب اینست که انسان وقتی این کارها را انجام می¬دهد در قیامت توان پیدا می¬کند یک چیزهایی را انجام دهد مثل ایجاد الحور و القصور. (ثواب و عقاب یک امر تکوینی است.)
یک معنای دیگر ثواب و عقاب اینست که ثواب و عقاب جعلی و قراردادی است مانند جَعل در باب جعاله یا جزائیات در حکومات السیاسیه. یعنی خداوند این را برای این کار قرار داده است. (ثواب و عقاب یک امر قراردادی است.)
یک معنای سوم هم اینست که ثواب و عقاب به استحقاق است. (ثواب و عقاب یک وعده و وعید است.)
امام خمینی می¬فرماید بهتر است بگوییم حقیقت ثواب و عقاب را باید به اهلش سپرد و در فقه و اصول از معنای ثواب و عقاب بحث نشود.
در بحث خودمان، در طهارات ثلاث، در مقدمات واجب، ایا قائل شویم این¬ها ثواب دارد یا خیر؟ امام خمینی معتقد است اگر کسی معنای دوم را بپذیرد، چه اشکالی دارد که شارع همان گونه که بر واجب نفسی ثواب جعل می¬کند، بر واجب غیری هم ثواب جعل کند.
امام خمینی می¬فرماید اگر ثواب و عقاب قراردادی باشد، چه اشکالی دارد کسی زحمت بکشد اما چون مورد قرارداد را عمل نکرده است، ثواب هم نداشته باشد.
