مقـدمـه: بحث امشب توضیحی درباره آیه «اذا نودی للصلاه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکر ﷲ» می¬باشد که آیا از آیه استفاده می¬شود که هر وقت گفتند نماز جمعه بیاید واجب است برویم یا خیر؟
بررسی آیه: ابتدا باید دید این آیه شامل منافقین و غیر مومنین می¬شود یا خیر؟ مثلا اگر کسی فاسق باشد، مخاطب آیه هست یا خیر؟ در این مورد باید بگوییم آیه از باب تغلیب است یعنی می¬خواهد مومن را بر غیر مومن غلبه بدهد. آیا این «من» در «من یوم الجمعه» این جار و مجرور متعلق به کجا است؟ من یوم جار و مجرور است و متعلق می¬خواهد. خود یوم هم ظرف و مفعول فیه است. ابتدای آیه هم اذا است که ظرف می¬باشد. این که هر کدام متعلق به چه چیزی است را کار نداریم. اما در مورد «من یوم» سه احتمال وجود دارد،
• یکی این که «من یوم» متعلق به «اذا» باشد. (اذا من یوم)
• یکی این که «من یوم» متعلق به «نودی» باشد. (نودی من یوم)
• یکی این که «من یوم» متعلق به «صلاه» باشد (اذا نودی للصلاه من یوم)
ادبای مفسرین قائل هستند من یوم به اذا تعلق دارد. در مورد احتمال دوم و سوم باید گفت یعنی من به معنای حرف جر به کار رفته است. در ادبیات هم همه می¬گویند من به معنای فی، ضعیف است. پس باید بگوییم این من متعلق به اذا است.
اگر کسی احتمال دوم را بگیرد معنایش این می¬شود در زمانی که آن زمان بیان است از روز جمعه، به نماز جمعه بیاید. اگر کسی احتمال دوم را بگیرد معنایش این می¬شود که اگر روز جمعه اذان گفتند، به نماز جمعه بروید. اگر کسی احتمال سوم را بگیرد معنایش این می¬شود که هر وقت شما را برای نماز جمعه در روز جمعه دعوت نمودند. طبق این احتمال آیه می¬فرماید به نماز جمعه بشتابید اما طبق احتمال دوم و سوم، آیه نماز ظهر را می¬گوید.
